یکی دیگر از نمونه های بارز درهنر یونان باستان، گرایشی است که هنرمندان این دوره درنشان دادن اشکال و گونه های مضحک و بی تناسب نشان می دهند. البته طبق نظر تاریخ نویسان این گرایش عکس العملی نسبت به هنر کلاسیک بوده است. با آن که منظور از خلق این آثار نمایش جنبه ی خنده دار بودن و ضعف موجود انسانی بوده ولی واقعاً نمی توان این آثار راکاریکاتور به حساب آورد. بنابراین، درهنر عصر باستان، عناصری دیده می شود که درپیدایش کاریکاتور موثر بوده اند. این عناصر برخی فراموش شده و برخی جنبه جهانی یافته و در دوران های بعد به ویژه عصر رنسانس درمسیر اصلی هنر اروپا قرار گرفته اند. بهترین نمونه از این عناصر، گرایش هنرمندان به کشیدن انسان به شکل های حیوانی و ترکیب شکل انسان با حیوان است. افسانه حیوانات از دیرینه ترین آثار ادبی است که قدمت آن از مصر باستان تاکنون ادامه داشته است. در پاپیروس های مصری به جا مانده تعدادی ازحیوانات در حال انجام کارهای انسانی نشان داده می شوند. برخی از شکل های مرکب انسان و حیوان برروی سنگ های قیمتی و گوهر آلات دیده می شود. اکنون این اشکال دیگر جنبه احترام آمیز ندارند، بلکه گونه هایی هزل گونه و خیالی به شمار می روند. همچنین دردوره های رم باستان، موضوع آدم های کوتوله به گونه ای مورد علاقه و توجه هنرمندان واقع شده بودکه درحدود چهارپنجم تصاویر و آثار مضحک و خنده دار را شامل می شد. اما این امر به هیچ وجه به این معنی نیست که دنیای کلاسیک کوتوله ها همه ویژگی های هنر مدرن کاریکاتور را دارا بوده است.

اما از طرفی دیگر؛ کلمه یوگ، همان یوغ فارسی است به معنای مهار یا رام کردن حیوان سرکش و به طور مجازی، به معنای رام کردن نفس حیوانی انسان، به کار می رود.

به گفته «جیمز هویت» کلمه یوگا، از زبان سانسکریت مشتق شده با ریشه هند و اروپایی و به معنی «زیر یوغ درآوردن» است و نیز می توان یوگا را یکی شدن و جفت شدن نامید. یعنی یکی شدن روح یک فرد با روح عالم وجود، یعنی «خدا».

پایه گذار مکتب یوگا، و دانشمندی به نام Patannmjali بوده که حدود دو قرن قبل از میلاد، می زیسته است.

به گفته دکتر تارا چند، سفیر کبیر سابق هند، در کتاب «اوپانیشاد» (سر اکبر): «زندگانی نفس همواره مشوش و بیقرار است و مقرون عدم رضایت. زیرا به رنج های پنج گانه زیر گرفتار است؛

1- بشر در جهل و اشتباه است.    2- به لذایذ علاقمند است.   3- از چیزهای نامطبوع متنفر است.     4- عاشق زنده ماندن است.   5- از مرگ می ترسد.

و فقط به وسیله ریاضتهای تعیین شده در مکتب یوگا می توان به عوامل بالا چیره شد و به حالتی رسید که دیگر بشر بر جهل و اشتباه پیروز گردد و در این حال، علاقه ای به لذات مادی ندارد و تمایلاتش از بین می رود. از مرگ نمی هراسد و اراده ای بسیار قوی پیدا می کند.»

به عقیده پاتانجالی (Patanjali)، برای به دست آوردن سلامتی روحی و جسمی کامل یا «نیروی بزرگ طبیعت» تمرینات و ورزش های زیر باید انجام شود:

1- ریاضت کشیدن و روزه گرفتن  2- حالات بدنی   اعضای بدن را به سختی نگه داشتن

3- کنترل و حبس نفس  4- کناره گیری از شهوات و تمایلات  5- تمرکز افکار و غلبه بر دماغ  6- از کار انداختن حواس ظاهر و باطن  7- توجه ثابت به یک چیز خاص   8- تعمق و عرفان، یا محو شدن در «او».

علاوه بر آن، شخص یوگی، علاوه بر انجام تمرینات فوق، بایستی صفات اخلاقی زیر را در خود، پرورش دهد:

1- ظلم و ستم نکند  2- صدیق و راستگو باشد   3- دزدی نکند    4- پاکدامن و عفیف باشد  5- از کسی چیزی قبول نکند.

یوگا و عصر امروز، کنترل اراده:

از میان 8 دستورالعمل ذکر شده در بخش پیش، آن چه امروزه متداول است، تنها دو تمرین 1) تمرینات تنفسی 2) حالات بدنی خاص می باشد. این دو نوع تمرین، تحت عنوان یوگا امروزه در آمریکا و اروپا و بسیاری از نقاط دیگر جهان رایج بوده و نتایج بسیار خوبی در معالجات روانی و آرامش فکری دارد.

لذا در مقام توسعه دادرسی ؟ مختلط و اجرای هر چه قوی تر اصل علنی بودن محاکمات و در معیت آن حضور هیات منصفه حداقل در محاکم جنایی و غالبا در محاکم مطبوعاتی و سیاسی و مشورت و نظر دادن به دادرس بدین وسیله در اعلام بی گناهی یا گناهکاری متهم سهیم می شوند.

در حقوق کیفری اسلام نیز ارباب شرع خود را از مشورت بی نیاز نمی داند کما اینکه خداوند رحمان رسولش را که صاحب خلق عظیم و حائز صفات فرزانگی و اسوه حسنه برای اجتماع گذشته و امروز و آینده است از مشورت در کلیه امور بی ویژه حاکمیت که سازمان قضا و قضاوت، مصداق بارز و پر اهمیت حاکمیت شرعی و حرم امن عدالت است بی نیاز ندید؛ در ادامه حضرات معصومین (ع) این سنت را به شکل گفتار، کردار و رفتار مستقیما با واسطه تا زمان حلول فاجعه غیبت کبری امام عصر (ع) منتقل کردند و تا قرن هفتم هجری همزمان با انقراض خلافت تاریک عباسسیان از ابتدای حضور امویان دوران سیاه و خفقان زده دادرسی تفتیشی نمایان بود. مضافا وقوع بدعتهای فراوان و ظلم و ستمهای بی شمار حکام وقت را اهمیت و منزلت قضاوت و قاضی و جایگاه رفیع وی در حاکمیت شرعی، علت و حدود آرایی در فقه گردید که تا امروز بحث وحدت یا تعدد قاضی و نیاز حاکم محکمه به مشاورت طلبی از ارباب فن ضمنا مخطئه بودن قاضی شیعی و مستحباتی که برای رفتار و کردار قضاوت وفق روایات در نظر داشتند جایگاه عمیق اصل عدم و اصل برائت و اصل علنی بودن محاکمات در شرع به ویژه دلیل مشکلات اخلاقی وایمانی جامعه و نگرانی ذهنی و روحی قضاوت در زمان غیبت و توسعه پیش از پیش علوم انسانی و ترقی آگاهی مردم و عدم حضور عارفانه ولی امر (ع) تصور وجود رد پای صاحبنظرانی که با هیات منصفه عادله و آگاهی موافقند را تقویت می نماید.

البته تنوع عقیده و وقوع جرایم نوین و مخالف نظم عمومی در بلاد اسلامی، قاعد و التعزیر نایراه الحاکم به قاضی شرع اجازه می دهد که وفق موازین شرعی و اجتماعی و اخلاقی و منصفانه مجازات مناسب برای مجرم در نظر آورد از آنجا که معنای این قاعده قرار دادن تعزیر به صلاحدید حاکم شرع  است، قاضی شرع نمی تواند در اعمال تعزیر صلاحدیدی دچار لغزش و خطای علمی و احتمالا استبداد قضایی گردد. لذا باید در زمان غیبت این قاعده با احتیاط و تسامح بیشتری تفسیر شود ضمن آنکه قضاوت ماذون قطعی اغلب اجتهادی ندارند و حاکم شرع به معنای واقعی نمی باشند. هم چنین اصل قانونی بودن جرم و مجازات با این قاعده و تعارض آشکار دارد. مع الوصف به فرض وجود و حکومت این قاعده جهت ایجاد تعادل و تعامل اجتماع با دستگاه قضایی کیفری و جلوگیری از خود رایی و استبداد احتمالی برخی قضاوت لااقل در محاکم کیفری جنایی در معیت قاضی شرع هیات منصفه را که جملگی نمایندگان خردمندو حزم اندیش جامعه اند ببینیم. کما اینکه پذیرش هیات منصفه در محاکم مطبوعاتی و سیاسی حاضر در دادگاه کیفری استان که برگرفته از نظام روی زمین است همچنین در دادگاه ویژه روحانیت جای شکر باقی است که این بدبینی احتمالی اصحاب شرع تا حد زیادی فروکش کرده.

مینوسی پسین

در دورة مینوسی پسین که دورة کاخهای جدید هم نامیده می‎شود، اوج شکوفایی تمدن مینوسی محسوب می‎شود و کاخهای عظیم و باشکوهی در طی سالهای 1600 تا 1500 پیش از میلاد بنا شدند. این کاخها دارای دهلیزها، راهروها و پلکانهای متعددی هستند که جلوة پرشکوهی به کاخ می‎دهد. همچنین تمهیداتی نیز برای ساخت شبکه ای از لوله های سفالی برای آبروها و فاضلاب آن به کار رفته که نمونة برجستة آن را بیش از همه می‎توان در کاخ عظیم کنوسوس یافت. این کاخ متشکل از سه طبقه است که پلکانهای داخلی آن حول یک حیاط مرکزی ساخته شده اند. تزئینات و نقاشیهای دیواری در تالارهای کاخ، نمایانگر نوع زندگی، مشغولیات، تفریحات مردم کرت و صحنه هایی از طبیعت است. از جمله آثار به یاد مانده کاخ کنوسوس، نقاشی دیواری موسوم به «ساقی» است که فقط بخش کوچکی از آن به جای مانده و جوانی را با موی مجعد و جامه ای حاشیه دوزی شده و با زیورآلات نشان می‎دهد. اما نقاشی دیواری دیگر این کاخ موسوم به «گاو بازی» از نظر نمایش سرزندگی، پویایی و تحرک بسیار خیره کننده است. این نقاشی گاوبازی را بر روی گاو پرجنب و جوشی نشان می‎دهد و دو دختر جوان نیز در دو سوی آن قرار گرفته اند. حالت حرکت گاو یادآور نقاشیهای غاری دورة دیرینه سنگی است. این نقاشی تسلط و تبحر نقاشان کرتی را در بیان حس و حالت حرکت به خوبی نمایش می‎دهد. این علاقة به تحرک و سرزندگی را می‎توان در آثار سفالینة آنها نیز سراغ گرفت که از جمله ظریف ترین آثار سفالینة دنیا محسوب می‎شوند. نقوش و تصاویری روی سفالینه ها در آغاز بیشتر سبکی طبیعت گرایانه دارد و به تدریج از سالیان بعد شکلی انتزاعی به خود می‎گیرد و مملو از نقوش و نقشمایه های هندسی و ساده می‎شود. مجسمه سازی نیز در این دوره به پیکره های کوچک و ظریف خلاصه می‎شود و برخلاف هنر مصری در کرت خبری از مجسمه ها و تندیسهای عظیم و غول آسا نیست و در عوض مجسمه های ظریف و کوچکی چون «الهه ماری» به نظر می رسد به عنوان طلسم و بت به کار می رفت.

از مراتب اهمیت این کتاب آن است که ادوارد برون [1]و نیکلسن [2] ترجمه‌ی خلاصه‌یی از آن را به انگلیسی ارائه داده اند و نیز ادوارد برون قسمت مربوط به احوال شعرای ایران را از این کتاب جداگانه در سالهای 1900-1901 به انگلیسی ترجمه و در مجله‌ی  انجمن پادشاهی انگلیس منتشر کرد.

حمد الله مستوفی در آثار خویش در خصوص خود و خاندانش اطلاعات ارزنده ای ارائه داده است و در کتاب تاریخ گزیده شرح نسبتاً دقیقی در مورد اصل و خانواده‌ی خود بدست داده است و اصل خود را عرب معرفی می کند و شجره‌ی خود را به حربن یزید ریاحی می رساند.[3] وی از یک خاندان کهن مستوفیان قزوین بود که‌یکی از اجداد او به نام فخرالدوله ابومنصور کوفی در سال 223 هجری به حکومت قزوین منصوب شد و از آن پس ، خاندانش در این شهر باقی ماندند و همه به عنوان مستوفی قزوین ادامه‌ی حیات دادند. پدر وی نیز با همین سمت مستوفی دستگاه ایلخانان بود. وی از حواشی رشیدالدین فضل الله بود و با سمت استیفاء کارهای دیوانی می کرد و برادرانش متصدی مشاغل دولتی و صاحب ثروت و دستگاه بودند و چون استیفاء و مشاغل مهم دیوانی در آن زمان نیاز به داشتن تعلیمات کافی در ادب و تاریخ بود پس افراد خانواده وی و خود او از چنین تربیت با ارزشی بهره مند بودند.