• بیان مسئله

-اهمیت تحلیل های مالی در موفقیت شرکت :

تجزیه و تحلیل مالی، فرآیند تشخیص کارایی و موقعیت مالی شرکت براساس اطلاعات حسابداری و صورت های مالی است و همانگونه که درگزارش ها و اطلاعات مالی منعکس است، هدف چنین تحلیلی بررسی، تشخیص کارایی و نحوه عملیات اجرای مدیریت شرکت است. هدف مدیرمالی، اندازه گیری نقدینگی شرکت، سودآوری و عوامل دیگری است که شرکت را به یک روش معقول و سودآور برساند. تجزیه و تحلیل مالی در درجه اول جهت کسب دیدگاهی دررابطه با مشکلات مالی و عملیاتی که یک شرکت با آن مواجه است به کاربرده می شود.

تجزیه و تحلیل نسبت ها برای تعیین نقاط ضعف و قوت عملکرد شرکت مورد استفاده قرار می گیرد. با مشخص شدن نقاط ضعف عملکرد سیستم، مدیرمالی باید عوامل ایجاد کننده مشکل را تعیین و سپس راه حل مناسبی، جهت برطرف کردن مشکلات ارائه کند.

دراین تحقیق درپی تحلیل عملکرد مالی شرکت تهیه و بسته بندی مواد غذایی مانی لذیذ درسال 82، 83 و مقایسه عملکرد شرکت دراین دوسال هستیم.

-بیان سوالات تحقیق:

1.وضعیت مالی شرکت درسال 82،83 چگونه بوده است؟

2.آیا وضعیت مالی شرکت درسال 83 نسبت به سال 82 تغییر محسوسی داشته است؟

3.تغییر مشاهده شده درسال 83 نسبت به سال 82 از چه مسائل مدیریتی نشأت گرفته است؛

• هدف وضرورت انجام تحقیق

دربررسی سازماندهی شرکت ها استفاده از یک ساختار مالی مشخص و هدفدار مشاهده شده است که مدیر مالی وظایف معینی را برای تحقیق اهداف از پیش تعیین شده دنبال می کند.

نقطه آغاز پیدایش یک ساختار مالی هدفدار، تعریف اهداف قابل اجرایی برای شرکت است. درحقیقت وجود شناخت اهداف، عاملی درجهت حرکت ونیل به اهداف عملیاتی است. اگرچه ممکن است اهداف به صورت کلی تعریف شده باشند، با این حال وجود تعریف مناسب وقابل درک می تواند کلید موفقیت حرکت مناسب شرکت درآینده باشد.

پس از تعریف هدف شرکت، نیازمند ارزیابی بخشهای مختلف شرکت هستیم تا میزان دستیابی به هدف و انحراف از آن را تعیین نماییم. لذا تدوین معیارهایی برای ارزیابی و کنترل بخشهای مختلف شرکت ضروری است.

درمتون مدیریت، شاخصها و معیارهای مختلفی برای دستیابی به اهداف سازمان طراحی شده است. دراین بین شاخصهای مالی یکی از عمده ترین معیارها برای سنجش دستیابی به اهداف است. میزان موفقیت سازمانها براساس تحلیلهای مالی و نسبتهای مالی صورت می گیرد. لذا تجزیه و تحلیل نسبتها از اهمیت بالایی درتعیین میزان دستیابی به اهداف دارد. لذا دراین تحقیق اهداف زیر دنبال می شود.

1.تعیین قدرت و نقاط قوت و ضعف مالی سازمان درسال 82، 83

2.مقایسه وضعیت مالی سال 82، 83 و تحلیل بهبود یا تضعیف وضعیت سازمان

3.تحلیل مسائل مدیریتی که منجر به تغییر نسبتهای مالی و یا نامناسب شدن آنها شده است.

• فرضیات تحقیق

این تحقیق از نوع اکتشافی می باشد ودر آن صرفاً سوالاتی مطرح شده است.

درتحقیقات اکتشافی لزومی به مطرح کردن فرضیه نیست.

• واژگان تحقیق

-مدیر مالی (Financial management ) : مدیریت منابع و مصارف سرمایه درجهت رسیدن به هدف مطلوب

-ترازنامه (Balance sheet): فهرستی از دارایی ها، بدهیها وسرمایه یک واحد تجاری دریک تاریخ معین می باشد.

-صورت سود و زیان (Income statement) : گزارش درآمد ها و هزینه های یک واحد تجاری برای یک دوره معین می باشد.

-هزینه ها شامل : هزینه های اداری، هزینه فروش، هزینه مالی، هزینه صادراتی، هزینه تولید.

-صورت جریان های نقدی (Statement offish): گزارش دریافتها و پرداختهای نقدی واحد تجاری درطول یک دوره را بیان می کند.

-صورت های مالی (financial statement ): مدارکی که اطلاعات مالی یک واحد تجاری را به افراد و سازمان های بیرونی و خارجی گزارش می کند.

-نسبت های مالی (Ratios financial ): بیانگر ارتباط ریاضی به صورت کسر بین ارقام یا اقلام موجود در ترازنامه وصورت حساب سود و زیان می باشد. نسبت های -مالی شامل: نسبت جاری، نسبت آنی، گردش موجودی  کالا، گردش حسابهای دریافتی، دوره وصول مطالبات، حاشیه سود، گردش مجموع دارایی ها، بازده سرمایه

-دارایی جاری : یک دارایی که انتظار می رود که دریک چرخه عادی عملیات واحد تجاری به وجوه نقد تبدیل، فروخته و یا مصرف شود.دارایی جاری شامل موجودی کالا، حسابهای دریافتنی و وجوه نقد می باشد.

-بدهی جاری: یک بدهی که انتظار می رود ظرف یکسال یا یک چرخه عادی عملیات واحد تجاری پرداخت شود. بدهی جاری شامل اسناد پرداختنی، بستانکاران، جاری شرکاء وام های دریافتنی، کسورات حقوق و مزایا و بسته بندی و حمل جاری (current ratio)-: داراییهای جاری تقسیم بربدهیهای جاری است.

-داراییهای جاری شامل : وجوه نقد، حسابهای دریافتنی و موجودی کالا می باشد.

-بدهی های جاری شامل : اسناد پرداختنی، بستانکاران، جاری شرکاء وام های دریافتنی کسورات حقوق مزایا و بسته بندی و حمل

-نسبت آنی (Quick Ratio): نسبت مجموع وجوه نقد به علاوه سرمایه گذاری کوتاه مدت، به علاوه خالص حسابهای دریافتنی به مجموع بدهی های جاری .

-نسبت گردش موجودی کالا (inventory): نسبت فروش به موجودی کالا می باشد. فروش شامل فروش خالص و صادرات می باشد. نسبت بهای تمام شده کالای فروش رفته به متوسط موجوی کالا نیز نسبت گردش موجودی کالا می باشد.

-بهای تمام شده کالای فروش رفته : بهای تمام شده کالایی که واحد تجاری به مشتریان فروخته است این هزینه بزرگترین هزینه واحد بازرگانی است. که شامل : موجودی کالا در اول دوره + خرید طی دوره +هزینه تولید کسر می شود از موجودی پایان دوره

-نسبت گردش داراییهای قالب (fixed assetsturnover ratio) : نشان دهنده کارایی بالای مدیریت شرکت در استفاده از داراییهای ثابت شرکت می باشد.

دارایی های ثابت درترازنامه شامل داراییهای ثابت مشهود و نامشهود می باشد.

-متوسط دوره وطول مطالبات Average collection period)): نسبت میانگین حسابهای دریافتنی به فروش روزانه حسابهای دریافتنی شامل : اسناد دریافتنی، تنخواه گردان، جاری مشتریان، بدهکاران، پیش پرداختها و سپرده وسفارشات می باشد.

. بدین سان آن به هیچ رو جنبشی با سویه منطقی نیست، بل مجموعه‌ای بی در و پیکر از گرایش هاست، که در مجموع، گونه‌ی جدیدی از ادراک را می گشاید. هر کشوری [نسبت به موضوع] تا حدی نگاه متفاوت و «اصطلاحات ویژه»[1] ای دارد؛ با این حال ممکن است همگی آنها زیر عنوان پست مدرنیسم گرد آوری شوند. به ناچار ناگزیریم به ارائه‌ی تصویری پیچیده و مرکب متوسط شویم. هر چند افق تصویر شده به اندازه‌ی موضوع ضروری است. آن برای ما برآورده کننده‌ی عقیده‌ی عمومی و منش عجیب پست مدرنیسم خواهد بود. همچنین اشاره‌ی ما به هنر پست مدرن تابع همین مسئله است. گرچه به بهای حذف شماری از چیزهایی تمام می شود، که البته آن ها نیز شایان توجه اند.

آن سان که واژه‌ی «پست» [post=] به اذهان تلقین کرده، جهان ما در وضعیت تغییر و تحول است، بی آن که به ما بگوید به کجا خواهیم رسید. نظر به این که واژه‌ی دادن مرحله‌ی نهایی تمدنی که با رنسانس آغاز شد به کار رفت[2]، لیک این واژه عمدتاً توسط منتقدان ادبی از اواسط دهه‌ی 1960 به کار برده شد. اگرچه می توانیم برای یافتن نخستین نشانه ها، تا آن دوره عقب رویم، اما به نظر می رسد آن جریان ها بیش تر مدرنیسم متاخر بوده اند، بی آن که گسستی قطعی از روند اصلی سده‌ی بیستم را به نمایش گذارند.

تفاوت در چیست؟ پست مدرنیسم ریشه در جامعه‌ی فرا صنعتی دارد، که به سرعت به درون عصر اطلاعات در حرکت است (همچو ندای «موج سوم»[3]) براساس این دیدگاه، کلیه ساختارهای سیاسی، اقتصادی، و اجتماعی که از پایان جنگ دوم جهانی به دنیای غرب شکل داده بودند، متحول شده، از درون مورد حمله قرار گرفته و به تمامی از هم فرو می پاشند، و این مسئله به گونه ای کنایه آمیز، دقیقاً هم زمان با سقوط کمونیسم در اروپای شرقی است. این فرسایش بنیادین به پیدایش بحران معنویتی منجر شده تا دگرگونی زیست مردم را نشان دهد. پست مدرنیسم محصول بیداری و بیزاری ای است که طبقه‌ی متوسط را درگیر خود ساخته. به همان اندازه، فرهنگ بورژوا، تمامی امکانات خود را با بلعیدن دشمن دیرین خود، یعنی آوان- گارد[4]، به کار گرفته است. در کمال تعجب، آوان گارد، در اوج پیروزیش به پایان رسید. در طول دهه‌ی 1950، رسانه ها، آوان گارد را چنان رواج دادند که طبقه‌ی متوسط آن را پذیرفت و اشتیاقی سیری ناپذیر برای ایجاد اصلاح طلبی با میل خودش نشان داد. در دهه‌ی     پس از آن، مدرنیسم در حد شیوه ای از بیان، به روش «سرمایه داری» توسط شرکت های بزرگ تنزل کرد، نه فقط در معماری، بل در نقاشی و مجسمه سازی نیز.

پست مدرنیسم مرگ مدرنیسم را جشن گرفته، نه فقط آن را در ادعایش برای جهانی بودن گستاخ دانسته، بل مسئولیت پیامدهای شوم تمدن معاصر را نیز به گردن او می‌اندازد. دموکراسی، بنا شده بر پایه‌ی ارزش های روشنفکری، برخلاف، به گونه‌ی نیرویی مستبد، برای انتشار استیلای غرب، در سراسر جهان دانسته می شود. چون اغلب گرایش های آوان گارد پیش از خود (برای مثال اگزیستانسیالیسم[5])، پست مدرنیسم با اومانیسم[6] ضدیت دارد، که آن را چون بورژوازی[7] طرد می کند. منطبق، با سلسله مراتب استدلال آن، کناری نهاده می شود، تا بشریت از کسب انتظام رهایی یابد. بدین سان عرصه برای دیدگاههای نامرسوم گشوده می شود، به ویژه برای جهان سوم، با تأکید بر احساسات، شهود، خیال، تعمق، عرفان و حتی جادو. علم نیز برتر از چیزی نیست، زیرا آن نیز از پاسخ گویی مشکلات دنیای امروز وامانده. و از آن رو که حقایق علمی با تجربیات بشر همخوانی ندارند، برای زیست روزمره نیز بی فایده اند. حقیقت نیز مردود می شود، زیرا نه امکان پذیر است و نه مطلوب، که تنها به وسیله‌ی آفرینندگانش و برای حفظ منافع و قدرت آنان به کار می رود. تفسیرهای ذهنی و ناسازگاری ممکن است مطرح شوند، و این ها ممکن است آزادانه بر حسب مفهوم متغیر باشند. نظر به این که هیچ مجموعه ای از ارزش ها بر دیگری برتری ندارد، همه چیز نسبی خواهد بود. محروم از تمامی راهنمایی های سنتی. پست مدرنیسم بی هدف به درون دریایی بدون معنی و واقعیت می گریزد، تا اندازه ای که دنیا را چاره ای یابد. آن نیز در مقیاسی محدود و در سطحی بومی،‌ به فهم اصطلاحات بشری نائل می آید.

تنها راه فرار از زیستنی که در آن هیچ چیز به ذات ارزش ندارد، بیهودگی یا لذت پرستی از یک سو و معنویت از سوی دیگر است. آخری از نظرش به ندرت برگزیده می شود، آن سان که همیشه ، زیرا ادیان [یا مذاهب]، هر کدام جهان بینی و شیوه های ویژه خود را تحمیل می کنند، لیک برای او فقط گونه‌ی افراطی عرفان،‌ که عاری از هر سان بایدها و نبایدهای عقلانی ست، مورد پذیرش است. بدین سان مردم پست مدرن محکومند که خود پرستان و لذت جویانی باشند که هیچ هویت، هدف، و وابستگی ندارند. آن ها، آشکارا بدبین و غیراخلاقی، برای لحظه زندگی می کنند، و هرگز خود را برای مفاهیم وسیعتری که در لحظه نخست قابل فهم نباشند، به زحمت نمی اندازند. نظر به ماهیت فنا و نیستی، این ویژگی فضیلت دانسته می شوند، زیرا به شخص پست مدرنیست دیدگاهی انعطاف‌پذیر به زندگی اعطا می کنند که به او اجازه می دهند، فارغ از تمامی قواعد و ضوابط، گونه های جدید زندگی را بیازماید.

در دنیای جدید شگفت انگیز پست مدرنیسم، شخص دیگر در محدوده‌ی فضا و زمان نمی‌گنجد. این مفاهیم دیگر در زندگی منسوخ شده اند؛ آن سان که در علم، زیرا آن ها ورای درک معمولی بشرند و تنها بر پایه فرضیاتی بنا شده اند که خود مورد تردیدند. تعاریف سنتی از زمان و فضا، بیش تر بر اساس سلسله مراتب تفکری بنیان شده اند که در خدمت اهداف استعماری بوده اند اما در «وافضا»[8]ی جدید که با ارتباطات جهانی پدیدار شده قرار دادن شخص در مرزهای مرسوم را غیرممکن ساخته است.

درست به سان زمان و فضا تاریخ نیز [در دنیای پست مدرنیسم] همه‌ی معنی خود را از دست داده است. منظر تاریخ پیش رونده نیز مقید به سلطه گری نظام سرمایه داری و استفاده‌ی ابزاری برای تعدی به جهان سوم است. از این گذشته، اصولاً بنیان آن سفسطه آمیز و نادرست است: اگر منطق خطی[9] به ذات بی ارزش است، پس تاریخ خطی[10] نیز نمی تواند وجود داشته باشد. از آن رو که ساختار و آگاهی قراردادی مورد تردیدند، ابداً از تاریخ نمی توان چیزی آموخت، و «امور واقع» آن نیز چنگی به دل نمی زنند.

پست مدرنیسم، البته، برای جایگزینی ارزش هایی که ویران کرده هیچ راه حل جدیدی ارائه نمی کند. در عوض کثرت گرایی[11] را با نام چند فرهنگی عرضه می کند. پلورالیسم راهی مگر مکتب التقاطی ندارد، جایی که در آن به قوه تبادل پذیری مهیاست. به این اعتبار که هیچ زیباورزی برتر از دیگری نیست. آن ها [(کثرت گرایان)] تابع چیزی جز خود نیستند، آن ها فرجام را زیبنده‌ی خود می دانند.

بر همین اساس، پست مدرنیسم نمی کوشد تا دنیا را از آن چه هست بهتر کند. در عزم راسخش مدرنیسم زدایی[12]، از نظر اجتماعی و سیاسی در برترین حالت دمدمی مزاج، و در بدترین گونه متناقض است. اصل پوینده‌ی آن، آشوب گری[13] است.

این معجزه جاوید که به صورت کتابی مشتمل بر سور و آیات است، مجموعه ای هدفمند، منظم و یکپارچه است که در عین کامل بودن و مشتمل بودن بر تمام نیازهای بشر از هر گونه ضعف و یا زیادت مبراست.

قرآن کریم دریچه ای است مابین خالق و مخلوق، خالقی ازلی و ابدی و مخلوقی فانی و این کتاب مقدس در همه ادوار، پاسخگوی بشر تشنه حقیقت و خواهان شناخت خالق خویش است شناخت قرآن برای هر فرد عالم به عنوان فرد عالم و برای هر فرد مؤمن به عنوان یک فرد مؤمن امری ضروری و واجب است. شناخت قرآن از آن جهت ضروری است که این کتاب، در تکوین سرنوشت جوامع اسلامی و بلکه در تکوین سرنوشت بشریت مؤثر بوده است. نگاهی به تاریخ، این نکته را روشن می کند که عملاً هیچ کتابی به اندازه قرآن بر روی جوامع بشری و بر زندگی انسانها تاثیر گذار نبوده است.

در این تحقیق بر آنیم تا یکی از وجوه اعجاز قرآن یعنی وجود تناسب و هماهنگی میان آیات قرآن کریم را بررسی کنیم.

منابع اصلی در این تحقیق اولاً کتبی است که به طور مستقیم به بحث تناسب آیات پرداخته و ثانیاً کتابهایی که این بحث را در میان فصول و بخشهایشان آورده اند و در بحث موردی، یعنی اثبات وجود تناسب بین دسته های مختلفی از آیات منبع اصلی کتب تفاسیر است که در این میان از مهمترین کتابهای تفسیری شیعه و سنی استفاده شده است.

این تحقیق مشتمل بر کلیات و سه بخش و هشت فصل می باشد که به بررسی وجوه مختلف مطرح در خصوص تناسب آیات پرداخته شده است.

امید است با بررسی های بیشتر و یافتن هر چه بیشتر حقایق در این زمینه راه به سوی دستیابی به دریای بیکران معارف قرآن هموار تر گردد.

حامده نکوفال 

12 شهریور /84

بیان مسأله:

کتاب الهی به اعتبارهای مختلف به اجزائی تقسیم می‌شود، از جمله سوره، آیه، جزء، حزب و… آنچه که آشکار است، این است که از زمان نزول، آیات و سور به طور مجزا وجود داشتند، و با استفاده از احادیث می توان به این مطلب دست یافت و همچنین اکثر علمای علوم قرآنی معتقدند، همزمان با نزول آیات، پیامبر اکرم (ص) جایگاه دقیق آنها را نیز مشخص می فرمودند، بنابراین ترتیب آیات توقیفی است. همچنانکه بسیاری از علمای اسلامی نیز بر این مطلب تصریح دارند از جمله:

(زرکشی در البرهان می نویسد «فاما الایات فی کل سوره و وضع البسمله اوائلها فترتیبها توقیفی بلاشک و لا خلاف فیه» سیوطی در الاتقان خود بر همین نظر است و چنین می نویسد:«الاجماع و النصوص المترادفه علی ان ترتیب الایات توقیفی لاشبهه فی ذلک اما الاجماع فنقله غیر واحد، منهم الزرکشی فی البرهان و ابوجعفر ابن زبیر فی مناسباته و عبارته: ترتیب الآیات فی سورها واقع بتوقیفه (ص) و امره من غیر خلاف فی هذا بین المسلمین»، محمد عبدالعظیم زرقانی که از دیگر دانشمندان علوم اسلامی است نیز می‌نویسد:«انعقد اجماع الامة علی ان ترتیب آیات القرآن الکریم علی هذا النمط الذی نراه الیوم بالمصاحف کان بتوقیف من النبی (ص) عن الله تعالی و انه لا مجال للرأی و الاجتهاد فیه»)[1].

حال که ثابت شد ترتیب آیات توقیفی است و براساس حکمت الهی می باشد و لغو و بیهوده نیست، و دیده می شود که برخی آیات مجاور شامل موضوعات مختلف و متفاوت هستند و در بعضی موارد دیده می شود حتی در یک آیه نیز موضوعات کاملاً متفاوت مطرح است، در یک دید کلی، گاهاً اختلاف در یک آیه، تفاوت در عبارات مجاور، اختلاف موضوعات مطرح در یک آیه با عبارت انتهایی، اختلاف میان آیات مجاور، اختلاف میان آیات یک سوره، اختلاف میان سوره های مجاور دیده می شود ولی در پس این اختلافات حکمت و یا حکمتهایی نهفته است که کشف همه آنها نیازمند غور و بررسی فراوان و استفاده از منبع بیکران علم معصومین (ع) می باشد.

و اما در مورد تناسب سوره ها از آنجا که توقیفی بودن آنها ثابت شده نیست و حداقل در پاره‌ای موارد، چینش اجتهادی سور برای ما محرز است در این تحقیق وارد حیطه تناسب سور نشده‌ایم و بررسی های انجام شده بر روی تحقیقات صورت گرفته در مورد تناسب سور نشان می دهد، غالب ارتباطات ذکر شده، با تکلف، ابداعی و ذوقی بوده و دارای پشتوانه محکم و قابل اعتمادی نیست، بنابراین در این بحث به این موضوع پرداخته نشده است.

نکته دیگر این است که به دلیل شباهت سه واژه: سیاق، اسباب النزول و تناسب، گاهاً این واژگان به جای یکدیگر استعمال می شوند و این در حالی است که حوزه این سه علم از یکدیگر تفکیک شده است. (اسباب النزول، پیوند یک یا چند آیه با بافت تاریخی آن آیات را بیان می کند، اما علم مناسب میان آیات و سوره ها ترتیب تاریخی در نزول آیات قرآن را کنار می گذارد و رابطه ای میان آن آیات و سوره ها را در ترتیب کنونی متن قرآنی بررسی می کند و سیاق قراینی است که در شناساندن معنای متن نقش دارد)[2]، با توجه به تعاریف مذکور روشن می شود که این سه حوزه علیرغم شباهتهایی، از یکدیگر قابل تفکیک می باشند و نمی توان آنها را به جای یکدیگر بکار برد. و اما موضوع اصلی این تحقیق که همان مناسبت میان آیات می باشد، یک بحث توصیفی است و عمدة دانشمندان علوم اسلامی به شرایط معنوی و وجود پیوندی نیرومند میان آیات معتقدند، البته در این میان نقدهایی هم وجود دارد که قویترین آنها متعلق به شیخ عزالدین عبدالسلام (606) می‌باشد که معتقد است شرط وجود ارتباط آن است که موضوع متن، موضوعی واحد باشد و در قرآن کریم که در مدت زمانی طولانی (23 سال) و در شرایط گوناگون و با موضوعات مختلفی نازل شده، نمی توان ارتباطی یافت و کوشش در این زمینه بیهوده بلکه نادرست می باشد. ولی غالب اندیشمندان با نظریة تناسب آیات موافقند و ادلة مختلفی را در جهت اثبات آن ارائه کرده اند، از جمله مهمترین دلایل بر وجود تناسب میان آیات مسأله وحدت ذات اقدس الهی و وحدت موضوعی کلیه معارف قرآن کریم است که اثبات می کند علی رغم مشاهده تشتت و اختلافات ظاهری میان آیات، همه آنها یک کل تجزیه ناپذیر می باشند و دانش تناسب به گشودن اسرار ترتیب آیات می پردازد.

همچنانی که در فصول آینده نیز ذکر خواهیم کرد، اولین کسی که در زمینه دانش تناسب آیات کتابی تألیف کرد ابوبکر نیشابوری بود که متأسفانه اثر مکتوبی از وی به دست ما نرسیده دومین کتاب در این زمینه کتاب «البرهان فی مناسبة ترتیب سور القرآن» می باشد و سیوطی دانشمند بزرگ قرن دهم معتقد است سومین کتاب را خودش در این زمینه با نام «تناسق الدرر فی تناسب السور» تألیف نموده است، کتابهای دیگری نیز در این زمینه به رشته تحریر در آمده‌اند که به دلیل بحث مفصل در این خصوص در فصل سوم این تحقیق از تکرار آن خودداری می کنیم. ولی آنچه مشهود است تلاش دانشمندان اخیر در این زمینه است که نگارش کتابهایی با همین عنوان، مقالات، پایان نامه ها و … گواه این مدعاست، توجه مفسران نیز در این زمینه رو به افزایش است و حتی برخی از مفسران در مورد هر آیه، تحت عنوان تناسب آیات و یا نظم به بررسی موردی پیوستگی میان آیات پرداخته و نظرات اندیشمندانه خود را مطرح ساخته‌اند از جمله آیت ا… جوادی آملی «حفظه الله» در تفسیر تسنیم خود در ابتدای بحث تقسیری، بحثی نسبتاً مفصل را به این موضوع اختصاص داده اند.

البته در خصوص تناسب آیات حرفهای ناگفته بسیار زیادی وجود دارد که تحقیقات و زمان بیشتری جهت کشف آنها لازم است.

اهمیت موضوع:

(مطالعه و بررسی دربارة هماهنگی و تناسب میان اجزاء و بخشهای قرآن کریم، یکی از جذابترین و سودمندترین دانشهای قرآنی است و نکات شناختی و تفسیری فراوانی را در خود نهفته دارد.

برخی از آثار و فواید این بحث بدین قرار است:

الف) توانمند ساختن مفسر و گشودن دریچه های جدید در تفسیر و دستیابی به لطایفی در قرآن.

ب) پاسخ به شبهات و دفاع از حریم قرآن کریم.

ج) اثبات معجزه بودن قرآن کریم.

د) یاری رساندن به دیگر قضایای علوم قرآنی و برخی مباحث اعتقادی)[3]

(دلایلی که اقتضا دارد علم تناسب آیات هر چه بیشتر مورد توجه قرار گیرد، در دو عنوان زیر خلاصه می گردد:

1- پاسخ به نظریه‌ای که قرآن را پراکنده و از هم گسسته می داند:

 غالب مستشرقان و برخی از دانشمندان اسلامی معتقدند که قرآن، مجموعه ای پراکنده است که رشته مطالب آن از هم گسسته شده است، اینان برای اثبات نظریه خویش، عمدتاً به اجتهادی بودن ترتیب آیات و شیوه بیانی قرآن نظر دارند که در آن برخی تکرار ها قابل مشاهده است و گاه در میان آیات مربوط به یک موضوع خاص، ناگهان، مسأله دیگری روییده و به دنبال آن مجدداً موضوع نخستین از سر گرفته می شود. مفاد این دیدگاه، تنزل دادن کلام آسمانی قرآن به سطحی پایینتر از سخنان معمولی بشری است که به هیچ روی نمی توان نشانه ای از اعجاز را در چگونگی نظم گرفتن مطالب آن جستجو کرد.

فصل 1

پایگاه داده چیست؟

یک مجموعه سازماندهی شده از اطلاعات

هر پایگاه داده مجموعه ای از اطلاعات مربوط به یک عنوان یا موضوع خاص می باشد. این مجموعه معمولاً به نحوی سازماندهی می شود که کاربر بتواند:

• آیتم های اطلاعاتی دلخواه خود را در آن دریابید.
• آیتم های جدیدی را که با آنها مواجه می شوید، به آن اضافه کنید.

پایگاههای داده الزاماً در کامپیوتر نگهداری نمی شوند. برای مثال کتابچه های آدرس و فهرستهای تلفن پایگاههای داده ای هستند که روی کاغذ ثبت شده اند  (هر چند ممکن است افراد بسیار معدودی آنها را پایگاه داده بنامند)

اما نگهداری یک پایگاه داده در کامپیوتر، باعث تسهیل و تسریع فرآیند دست کاری اطلاعات موجود در آن

می شود. برای مثال با بکارگیری یک فهرست تلفن (چاپ شده روی کاغذ) به راحتی می توان شماره تلفن افراد دلخواه خود را با در اختیار داشتن نام آنها پیدا کنید. اما عکس این موضوع صادق نبوده و یافتن نام افراد بر اساس شماره تلفن آنها بسیار دشوار خواهد بود.

اما با استفاده از یک فهرست تلفن کامپیوتری اطلاعات فوق الذکر را با سرعت سهولت بیشتری می توان دریافت کرد. همچنین با استفاده از چنین فهرست تلفنی نام تمام افرادی که در یک خیابان بخصوص زندگی می‌کنند یا تمام افرادی که نام کوچک آنها Paul می باشد، را به راحتی پیدا کرد.

پایگاههای داده کامپیوتری انعطاف پذیر هستند. بدین معنی که روشهای بسیار متعدد و متنوعی را برای کار کردن با اطلاعات (حتی مقادیر بزرگی از اطلاعات) تدارک می بینند. نرم افزار Microsoft Access نمونه ای از سیستمهای مدیریت پایگاههای داده (برنامه هایی که امکان تولید و مدیریت پایگاههای داده در کامپیوتر را فراهم می کنند)

رکوردها و فیلدها

معمولاً اطلاعات موجود در یک پایگاه داده، به کوچک ترین اجزا تقسیم می شوند. هر یک از این اجزا در فیلد مخصوص به خود قرار می گیرد. برای مثال جهت وارد کردن نام و آدرس افراد در یک پایگاه داده کاربر،

 نمی تواند تمام اطلاعات هر فرد را در یک فیلد واحد، نظیر آنچه در زیر نشان داده شده است را وارد نماید.

بلکه به طور طبیعی هر قطعه از اطلاعات را در فیلد جداگانه ثبت می کند تا امکان تشخیص و تمیز دادن آنها از یکدیگر فراهم شود.

جداول و پایگاههای داده

به مجموعه ای از رکوردها، جدول گفته می شود. چنانچه یک پایگاه داده تنها حاوی یک جدول ساده باشد، جدول مزبور خود در حکم پایگاه داده خواهد بود. در این مهارت ICDL تنها با پایگاههای داده سرو کار دارد که حاوی یک جدول هستند. تنها چیزی که باید در مورد دسته ای از پایگاه داده که حاوی بیش از یک جدول هستند بدانید،‌ این است که Access امکان ایجاد آنها را فراهم می کند.

هنگامی که با هزارها یا صدها هزار رکورد سروکار دارید، بحث به کارگیری یک سیستم مدیریت پایگاههای داده پیش می آید. برای مثال چنان چه از کامپیوتر خواسته شود، تنها رکوردهایی را (از میان صدها هزار رکورد موجود در پایگاه داده) استخراج کرده و نمایش دهد که نام خانوادگی (فیلد Last Name) آنها با حرف «S» و کد پستی (فیلد Zipcodes) آنها با عدد «60» آغاز می شود، مدیریت پایگاه داده این کار را با سرعتی فراتر از حد تصور و توانایی بشر انجام می دهد.

اما سیستمهای مدیریت پایگاه داده فاقد «قوه درک مرسوم» می باشند. برای مثال، چنان چه اطلاعات را در فیلدهای صحیح وارد نکرده  باشید، سیستم مدیریت پایگاه قادر به تصحیح این اشتباه نخواهد بود.

دو نمای Forms , Datasheet

نرم افزار Access و بسیاری از سیستمهای دیگر مدیریت پایگاههای داده، امکان مشاهده و دست کاری اطلاعات را به دو روش فراهم می کنند. روش اول متضمن مشاهده و دست کاری اطلاعات در یک داده برگ (نمای Datasheet) و روش دوم متضمن مشاهده و دست کاری اطلاعات در فرمهای

(نمای Forms) می باشد.

در نمای Datasheet می توان اطلاعات را به صورت مرتب شده در ستونها (یک ستون برای هر فیلد) و ردیفها (یک ردیف برای هر رکورد) مشاهده کرد. ظاهر پایگاههای داده در این نما همانند صفحات گسترده تصویر زیر یک پایگاه داده نمونه را در نمای Datasheet نشان می دهد.

نمونه ای از نمای Datasheet که امکان مشاهده هم زمان رکوردهای متعدد را فراهم می کند

اما نمای Forme  در هر لحظه تمام یا بخش منتخبی از اطلاعات یک رکورد واحد را نشان می دهد. نمای Forme می تواند با فرمتی نمایش یابد که موجب تسهیل در خواندن اطلاعات پایگاه داده گردد. می توانید یک فرم را به روشی سازماندهی کنید که مانند یک فرم کاغذی، فیلدها را در موقعیتهای مناسب و دلخواه شما به نمایش درآورد. یک روش مناسب برای فراگیری بیشتر در مورد پایگاههای داده کامپیوتری، بررسی چند نمونه ای از این پایگاههای داده و گشت و گذار در آنها می باشد. نرم افزار Access دارای سه پایگاه داده نمونه به نامهای Solution , Orders , Northwind خواهیم پرداخت؛ اما قبل از این کار لازم است برنامه Access را شروع  کرد.

شروع Access

به منظور شروع برنامه Access به یکی از این دو روش عمل کنید:

روی آیکون Microsoft Access دابل کلیک کنید.

یا

• گزینه های Microsoft Access / All Programs / Start را انتخاب نمایید.

به این ترتیب نرم افزار Access راه اندازی شده و پنجره مربوط به آن نمایش می یابد. پنجره برنامه Access در بدو شروع،‌ شامل یک نوار منو، یک نوار ابزار و یک ناحیه وظیفه مرسوم به  New File، در سمت راست می باشد. ناحیه وظیفه New File فرمانهای مختلف مورد نیاز جهت تولید پایگاههای داده جدید و باز کردن پایگاههای داده موجود را در یک محل گردآوری کرده است. در صورتیکه ناحیه وظیفه New File باز

نمی باشد، با انتخاب گزینه های Toolbars/Task/View آن را باز کنید.

یک کادر محاوره را به نمایش در می آورد. این کادر محاوره امکان باز کردن یک پایگاه داده موجود و یا تولید یک پایگاه داده جدید را در اختیار شما قرار می دهد.

باز کردن پایگاه داده نمونه Northwind

برای باز کردن یک پایگاه داده موجود می توانید یکی از این روشها را مورد استفاده قرار د هید: انتخاب گزینه های File / Open  کلیک کردن روی دکمه Open واقع در نوار ابزار Database یا استفاده از ناحیه وظیفه New File.

1-‌‌‌‌ در صورتی که قبلاً پایگاه داده Northwind را باز کرده باشید، نام این پایگاه در ناحیه Open a File واقع در ناحیه New File لیست خواهد شد. به این ترتیب برای باز کردن پایگاه داده مزبور کافی است روی نام آن کلیک کنید.

چنانچه پایگاه داده Northwind در ناحیه وظیفه لیست نشده است. گزینه More Files… را انتخاب نمایید. به این ترتیب کادر محاوره Open نمایان شده و امکان کاوش در پوشه های موجود در کامپیوتر پایگاه داده مورد نظر را در اختیار شما قرار می دهد. فایل پایگاه داده Northwind احتمالاً در آدرس زیر قرار دارد.

C:/ Program Files / Microsoft Office 10/Samples

در صورت نیاز می توان از پنجره Windows Explorer یا My Computer برای یافتن فایل پایگاه داده Northwind استفاده کرد.

2- پس از یافتن فایل Northwind . mdb آن را انتخاب کرده و روی دکمه Open کلیک کنید.

3- در صورتی که با یک صفح خوش آمد گویی، مواجه شدید، روی دکمه OK کلیک کنید تا بسته شود.

به این ترتیب Access دو پنجره به نامهای Database , Main Switchbhoard را نمایش می دهد، پنجره Database در حکم «مرکز کنترل» برنامه Access می باشد. پنجره Main Switchbhoard نزدیک یک محیط رابط ساده تر را برای افرادی که مشغول استفاده از پایگاه داده (نه کار روی طراحی آن) هستند، فراهم

می کند.

در طی این مهار از استاندارد ICDL از پنجره Database استفاده خواهیم کرد، نمه از پنجره Main Switchbhoard ، بنابراین پنجره Main Switchbhoard را با کلیک کردن روی Display Database Window ببندید.

پنجره Database

قسمتهای زیر ناحیه objects  از پنجره Database قابل مشاهده اند: Tables (جداول) ، Queries (معیارها)، Froms (فرمها)، Reports (گزارشها)، Pages(صفحات) ، Macros (ماکروها) و ‌Modules (ماژول ها) . هر یک از این قسمتها حاوی مجموعه ای از آیتم ها می باشد که Access آنها را شیء می نامد. (هر یک از این اشیا به نحوی به پایگاه ارتباط دارند.) در مهارت پایگاه ICDL مطالبی در مورد چهار قسمت اول خواهید آموخت؛ بنابراین نگران قسمتهای Modules , Macros, Pages نباشید.

• جداول [Tables]
• معیارها [Queries]
• فرمها [Forms]
• گزارشها [Reports] گزارشها امکان استخراج اطلاعات از یک پایگاه داده به صورت نسخه های چاپی را فراهم می کنند.

هنگام کار با Access به دفعات با پنجره Database مواجه خواهید شد. از طریق این پنجره می توانید هر یک از اشیاء تشکیل دهنده یک پایگاه را (جهت به کارگیری و تغییر دادن آنها) باز کنید، در عین حال هنگامی که کار شما با هر یک از اشیای مذکور به پایان می رسد، Access شمار را به پنجره Database باز

می گرداند. در عین حال می توانید با انتخاب گزینه های Database : > نام پایگاه داده< / Window به پنجره Database باز گردید.

اولین بار که یک پایگاه داده را باز می کنید، به طور طبیعی جدوال (Tables) موجود در آن در پنجره Database ظاهر می شوند. اگر این قسمت این گونه نیست، به سادگی روی گزینه Tables واقع در لیست objects کلیک کنید.

توجه کنید که پایگاه Northwind حاوی چندین جدول می باشد. در این میان، جدول Employees را از طریق کلیک راست کردن روی آن و سپس کلیک کردن روی دکمه Open ویا از طریق دابل کلیک کردن روی آ‌ن جدول مزبور باز کنید. در ادامه نوع اطلاعات موجود در این جدول را مورد توجه قرار دهید. به این ترتیب می توانید ایده خوبی در مورد نحوه استفاده عملی از پایگاههای داده به دست آورید.

• چنان چه تعداد فیلدهای موجود در یک جدول، نظیر Employees ، بیش از تعداد فیلدهای قابل نمایش در یک صفحه واحد می باشد، از نوار مرور افقی برای حرکت به چپ یا راست استفاده کنید.

در صورتی که نوار مرور افقی قابل مشاهده نمی باشد، روی دکمه Maximize کلیک کنید تا نوار مرور نمایان گردد.

• چنانچه تعداد رکوردهای یک جدول بیش از آن باشد که در یک صفحه واحد قابل نمایش باشند، از نوار مرور قائم برای حرکت به بالا و پایین در میان رکوردها استفاده کرده و یا دکمه های کاوش که در پایین پنجره Datasheet نمایش یافته اند را به کار بندید.

نوارهای ابزار Access

پر استفاده ترین عملکردهای مورد استفاده در Access از طریق کلیک کردن روی دکمه های موجود در نوارهای ابزار ا ین نرم افزار قابل دسترسی هستند. به طور طبیعی Access مناسب ترین نوار ابزار برای عملیات جاری شما را نمایش می دهد. منظور از مناسب ترین نوار ابزار، نوار ابزاری است که حاوی دکمه های مربوط به عملکردهای پر استفاده در عملیات جاری می باشد.

تاریخ تبریز بعد از اسلام برخلاف تاریخ کهن آن که با حدس و گمان همراه است، روشن و واضح است. این شهر در سال 21 هجری قمری به وسیله اعراب فتح شد و به دنبال آن قبایلی از اعراب مانند ازدها که از قبایل معروف یمن بودند در این شهر ماندند و حکومت روادیان را بنیان نهادند.

اغلب منابع بعد از اسلام نیز از بنای اولیه تبریز را به زبیده خاتون همسر هارون الرشید نسبت داده اند، اما در متون تاریخی قدیم مطلبی که دلیل صحت این ادعا باشد دیده نشده است و اساسا هیچ جا ذکری از این که زبیده زن هارون الرشید به آذربایجان آمده باشد به میان نیامده است. از جمله کسانی که معتقدند شهر تبریز به امر زبیده خاتون دختر جعفر پسر منصور عباسی و همسر هارون الرشید به وجود آمده است، حمدالله مستوفی قزوینی است. او در کتاب نزهت القلوب، تاریخ بنای تبریز را 175 هجری قمری آورده و اضافه کرده است که باروی تبریز 6000 گام بود و 10 دروازه داشت.

آنچه که از مطالعه منابع تاریخی و نتایج پژوهشگران مختلف از جمله نادر میرزا، کسروی و جکسن آمریکایی به دست می آید این است که نسبت دادن بنای تبریز به زبیده خاتون نمی تواند صحیح باشد. به طوری که از کتب تاریخ ارمنی نیز برمی آید، از چند قرن پیش از اسلام شهر تبریز بر پا بوده و عنوان شهر را داشته است. احتمالا علت اینکه در فتوحات تازیان نامی از تبریز برده نشده آن است که در آن زمان چندان آباد و صاحب نام نبوده است.

پروفسور مینورسکی مولف کتاب تاریخ تبریز بر این عقیده است که تبریز فعلی همان شهر تارماکیس است که در کتیبه سارگن از آن نام برده شده است. سارگن دوم در کتیبه خود از 21 شهر در این منطقه نام برده است که نشان دهنده رشد شهرسازی در نواحی اطراف دریاچة ارومیه در هزاره اول پیش از میلاد است.

تعیین تاریخ دقیق پیدایش شهرنشینی در دشتی که تبریز در آن قرار گرفته، دشوار است. همین قدر می توان گفت که شرایط این دشت حاصلخیز به واسطه وجود دو رود آجی چای و مهران رود، اقلیم معتدل، موقعیت ارتباطی بسیار مناسب، وجود منابع زیرزمینی غنی و موقعیت مناسب استراتژیکی آن، زمینه مساعدی برای تکوین و توسعه زندگی شهری فراهم آورده است